Megapożary: nowe koncepcje w obliczu nowych realiów

 

 
Fires around the world

Niestety wieści o pożarach lasów nieustannie towarzyszą nam w każdym sezonie letnim. Jeśli również dorastałe/-aś w kraju śródziemnomorskim, tak jak ja, z pewnością wiele wiadomości o pożarach, które zapisały się na stałe w Twojej pamięci, sięga czasów dzieciństwa. W mojej zapisały się trzy wiadomości o pożarach, które miały miejsce w latach 1999-2006, gdyż ich rosnąca skala skłoniła mnie do refleksji wokół znaczenia pojęć „niszczące”, „katastrofa ekologiczna” oraz „straty ludzkie i ekonomiczne”.

Pierwszy z tych pożarów miał miejsce 20 sierpnia 1999 r. na obszarze Monte Abantos w San Lorenzo del Escorial w Madrycie. Spaliło się łącznie 425 hektarów[1], a wydarzenie to zostało określone mianem „klęski ekologicznej” w licznych mediach. Sześć lat później, 16 lipca 2005 r. na terenie piknikowym w miejscowości Guadalajara na obszarze Kastylii-La Manchy, zapalony grill spowodował pożar, w którym zginęło 11 osób. Zniszczył on ponad 10 000 hektarów[2], które zajmowały również tereny o dużej wartości ekologicznej. Następnego lata, między 3 a 15 sierpnia 2006 r., fala pożarów spustoszyła Galicję. Szacuje się, że spaliło się łącznie ponad 90 tys. hektarów[3], zginęły cztery osoby, a straty gospodarcze opiewały na kwotę 211-296 mln euro [4]

Większość pożarów, które mają miejsce w Hiszpanii, spowodowana jest umyślnie lub na skutek zaniedbań[5]. Niemniej jednak warunki pogodowe odegrały istotną rolę w ich opanowaniu i rozprzestrzenianiu się. Oprócz silnych wiatrów, jak w przypadku góry Abantos, warunki meteorologiczne były szczególnie niekorzystne w przypadku dwóch ostatnich pożarów ze względu na przedłużającą się suszę w latach 2004-2007 i wyraźną falę upałów w roku 2006 6. Pomimo faktu, iż w tych dniach w całej Hiszpanii dochodziło do rozmaitych pożarów lasów, ich liczba uległa znacznemu zmniejszeniu od 1994 r. dzięki wspólnym wysiłkom administracji publicznej, państwowych sił i organów bezpieczeństwa oraz współpracy obywateli.

W innych rejonach Europy podobne warunki pogodowe przyczyniły się do utrudnienia akcji gaśniczej oraz zwiększenia skali pożarów i ich skutków kaskadowych. Za przykład może tu posłużyć pożar, który miał miejsce w Portugalii w 2017 r. i w którym spaliło się prawie 500 tys. hektarów i zginęło 120 osób[6], oraz ten wybuchły w Attyce w Grecji w 2018 r., który - choć objął znacznie mniejszy obszar - spowodował śmierć 102 osób[7].

Niektóre pożary, które miały miejsce w ostatnich latach, są szczególnie niepokojące ze środowiskowego punktu widzenia, ponieważ albo zwiększa się częstotliwość ich występowania na glebach o wysokiej zawartości węgla, takich jak Arktyka, albo osiągają one niespotykane wcześniej rozmiary.

Na Arktyce główną przyczyną pożarów są pioruny. Oczekuje się, że w wyniku zmiany klimatycznej liczba wyładowań atmosferycznych wzrośnie o 85% w lasach borealnych i podwoi się w rejonach tundry[8]. W 2020 r. osiągnięto nowe rekordy emisji CO2 - 244 megatony w okresie między 1 stycznia a 31 sierpnia 2020 r[9]. W Australii rozmaite oficjalne instytucje wskazują pioruny jako główną przyczynę pożarów, jakie miały miejsce w sezonie 2019-2020. W tym okresie spłonęło przeszło 17 mln hektarów, zginęły 33 osoby i uległy zniszczeniu 3094 domy[10]. Była to bezprecedensowa katastrofa, która wywołała potencjalnie nieodwracalne skutki dla niektórych zagrożonych lub wymierających gatunków. Rząd australijski rozpoczął już prace nad opracowaniem awaryjnego planu interwencji i odbudowy dla 810 gatunków.[11]

Czym są tzw. megapożary?

Powtarzające się w ostatnich latach informacje o pożarach lasów o coraz większej intensywności i wielkości przyczyniły się do uogólnienia i rozpowszechnienia użycia terminu „megapożar”. Termin ten odnosi się do pożarów obejmujących powierzchnię ponad 40 000 hektarów. Są one bardzo trudne do opanowania i zwykle pogarszane przez ekstremalne warunki klimatyczne, takie jak długotrwałe wysokie temperatury i susza[12]. Termin megapożar był pierwotnie stosowany do opisywania dużych pożarów na terenie zachodnich Stanów Zjednoczonych[13] i stał się popularny i powszechnie wykorzystywany do opisywania pożarów o wielkiej intensywności i ogromnej skali na całym świecie. Czynniki występowania oraz cechy definiujące ten rodzaj pożaru należałoby określić z większą precyzją, aby uniknąć ewentualnych niejasności w jego użyciu i interpretacji w różnych częściach świata oraz - podobnie jak w przypadku innych terminów - zawrzeć w słownikach tematycznych[14]

Megapożary, jakie miały miejsce w ostatnich latach w różnych regionach świata – m.in. w południowym Chile w 2017 r., w Kalifornii w 2018 r. i 2020 r. oraz w Amazonii w 2019 r. – oraz te obecnie występujące, powodują utratę naturalnych przestrzeni o wysokich walorach ekologicznych, które na wiele sposobów przyczyniają się również do szeroko rozumianego dobrobytu społecznego. Jednym z nich jest pozytywny wpływ, jaki natura wywiera na zdrowie i postrzeganie szczęścia [15],[16],[17] i który tak bardzo został doceniony podczas lockdownu spowodowanego wybuchem pandemii COVID-19. Degradacja ekosystemów i niszczenie dziedzictwa naturalnego poważnie zagrażają zachowaniu różnorodności biologicznej, a tym samym związanych z nią usług ekosystemowych.

Jak Europa pomaga zapobiegać megapożarom?

W latach 2010-2016 Grecja, Hiszpania, Francja, Włochy i Portugalia zgłosiły łącznie ponad 40 000 pożarów rocznie. Zaobserwowano, że sezon pożarów wydłużył się w ciągu ostatnich 30 lat na skutek zmian klimatycznych[18]. Lepsze monitorowanie i koordynacja pożarów w celu ich zwalczania jest obecnie ważniejsze niż kiedykolwiek.

Komisja Europejska i Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) wspierają i przyczyniają się do monitorowania drzewostanów leśnych i pożarów poprzez Nową Europejską Strategię Leśną 2030[19] oraz finansowanie projektów operacyjnych.

Na przestrzeni ostatnich 20 lat Komisja Europejska sfinansowała 56 projektów dotyczących ekologii pożarów, ich zapobiegania, gaszenia i działań naprawczych20. Projekty takie jak FIRESMART, FUELMAP i ARCFUEL, w których realizacji firma GMV wzięła udział, ukazują przydatność danych satelitarnych do ilościowego określania spalonych obszarów, sporządzania map paliwowych i podnoszenia świadomości wśród ludności. Jednak zintegrowanie takich danych geoprzestrzennych z podejściami holistycznymi jest konieczne, aby móc kompleksowo przewidywać, monitorować i oceniać przyczyny i konsekwencje pożarów, co pomoże usprawnić podejmowanie decyzji.

W kwietniu 2021 r. narodził się projekt Horyzont 2020 FirEUrisk, mający za cel przyczynić się do zmiany paradygmatu zarządzania pożarami lasów w Europie. Ten prowadzony przez Portugalskie Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Aerodynamiki Przemysłowej (ADAI) projekt otrzyma dotację w wysokości 10 mln euro na opracowanie holistycznego podejścia do kwestii zapobiegania zagrożeniom pożarowym i zdobycie wiedzy, która pomoże sprostać wyzwaniom związanym zarówno z obecnie występującymi europejskimi warunkami pożarowymi, jak i tymi prognozowanymi na kolejne dziesięciolecia.

Firma GMV będzie koordynować zadania dotyczące efektów kaskadowych i demonstrację rozwiązań zarówno na poziomie paneuropejskim, jak i w pięciu wybranych regionach: Hrabstwo Kalmar (Szwecja), Europa Środkowa (Brandenburgia i Saksonia w Niemczech, Bohemia w Czechach i Śląsk w Polsce), Portugalia Środkowa, Barcelona (Hiszpania) i Attyka (Grecja).

We współpracy z 39 instytucjami z 19 krajów, firma GMV podejmuje swoją rolę w projekcie Horyzont 2020 FirEUrisk, traktując ją jako szansę na przyczynienie się do rozwoju i koordynacji innowacyjnych rozwiązań geoprzestrzennych, mających wpływ na postęp i poprawę zarządzania pożarami lasów w Europie. 

 

 

 

Autor: Marta Gómez-Giménez

Dr. sc. nat. | Project Manager

Remote Sensing Services & Geospatial Analytics Division

Payload Data Processing and Applications Business Unit

 

[1] Ratusz w San Lorenzo del Escorial. „Minęło 20 lat od momentu wybuchu pożaru w strefie Monte Abantos. Władze miejskie czynią obecnie wzmożone wysiłki skierowane na zapobieganie pożarom.” https://www.aytosanlorenzo.es/actualidad/se-cumplen-20-anos-del-incendio-del-monte-abantos-con-los-esfuerzos-municipales-dirigidos-a-la-prevencion/

[2] Eksperci ds. pożaru w Guadalajara w 2005 roku zapewniają, że źródłem ognia były zapalone grille.  https://www.rtve.es/noticias/20120703/peritos-del-incendio-guadalajara-aseguran-fuego-se-origino-barbacoas/541779.shtml

[3] Hiszpańskie Ministerstwo Rolnictwa, Rybołówstwa i Żywności. Rada Ministrów Hiszpanii. „Pożary lasów w Hiszpanii. Dekada 2001-2010” https://www.mapa.gob.es/es/desarrollo-rural/estadisticas/incendiosforestales2001-2010finalmod1_tcm30-132603.pdf

[4]  Barrio, M., Loureiro, M. L., & Chas, M. L. (2007). An approximation to the short term economic losses caused by the wildfires in Galicia during 2006. Gospodarka rolna i zasoby naturalne - Agricultural and Resource Economics, 7(14), 45–64. https://doi.org/10.7201/earn.

[5] Hiszpańskie Ministerstwo Rolnictwa, Żywności i Środowiska. Rada Ministrów Hiszpanii. „Co wiemy o pożarach lasów?” www.magrama.gob.es/es/desarrollo-rural/estadisticas/Incendios_default.aspx

[6] Turco, M., Jerez, S., Augusto, S., Tarín-Carrasco, P., Ratola, N., Jiménez-Guerrero, P., & Trigo, R. M. (2019). Climate drivers of the 2017 devastating fires in Portugal. Scientific Reports, 9(1), 13886. https://doi.org/10.1038/s41598-019-50281-2

[7] Xanthopoulos, G., Mitsopoulos, I. “The catastrophic fire of July 2018 in Greece and the Report of the Independent Committee that was appointed by the government to investigate the reasons for the worsening wildfire trend in the country.” FireLinks. First General Assembly & 2nd MC meeting October 8-9, 2018, Sofia, Bulgaria. Last access [20/07/2021] https://firelinks.eu/wp-content/uploads/2019/11/Xanthopoulos-Mitsopoulos-The-catastrophic-fire-of-July-2018-in-Greece-for-Firelinks-site.pdf

[8] Vrije Universiteit Amsterdam. “Increasing lightning fires in Arctic will further warm climate” 

 https://vu.nl/en/news/2021/increasing-lightning-fires-in-arctic-will-further-warm-climate

[9] European Commission Copernicus. “Copernicus reveals summer 2020’s Arctic wildfires set new emission records” https://atmosphere.copernicus.eu/copernicus-reveals-summer-2020s-arctic-wildfires-set-new-emission-records

[10] Richards, L., Brew, N., Smith, L., Australian Government. 2019-20 Australian bushfires –frequently asked questions: a quick guide. 2020-03-12 r. https://www.aph.gov.au/About_Parliament/Parliamentary_Departments/Parliamentary_Library/pubs/rp/rp1920/Quick_Guides/AustralianBushfires

[11] Department of Agriculture, Water, and the Environment, Australian Government. “Bushfire impacts”. Ostatnia wizyta [20/07/2021] https://www.environment.gov.au/biodiversity/bushfire-recovery/bushfire-impacts

[12] UN Environment Programme. “Are “megafires” the new normal?” https://www.unep.org/news-and-stories/story/are-megafires-new-normal

[13] Pyne, S. “Megaburning: The meaning of Megafires and the Means of the Management.” Wildfire 2007 – 4th international wildland fire conference, Sewilla, Hiszpania 13-17 maja. Ostatnia wizyta [20/07/2021] http://www2.fire.uni-freiburg.de/sevilla-2007/contributions/doc/cd/INTRODUCTORIAS_ST/Pyne_ST1.pdf

[14] Tedim, F., Leone, V., Amraoui, M., Bouillon, C., Coughlan, M. R., Delogu, G. M., Fernandes, P. M., Ferreira, C., McCaffrey, S., McGee, T. K., Parente, J., Paton, D., Pereira, M. G., Ribeiro, L. M., Viegas, D. X., & Xanthopoulos, G. (2018). Defining Extreme Wildfire Events: Difficulties, Challenges, and Impacts. Fire, 1(1), 9. https://doi.org/10.3390/fire1010009

[15] White, M. P., Alcock, I., Grellier, J., Wheeler, B. W., Hartig, T., Warber, S. L., Bone, A., Depledge, M. H., & Fleming, L. E. (2019). Spending at least 120 minutes a week in nature is associated with good health and wellbeing. Scientific Reports, 9(1), 7730. https://doi.org/10.1038/s41598-019-44097-3

[16] Bratman, G. N., Anderson, C. B., Berman, M. G., Cochran, B., Vries, S. de, Flanders, J., Folke, C., Frumkin, H., Gross, J. J., Hartig, T., Kahn, P. H., Kuo, M., Lawler, J. J., Levin, P. S., Lindahl, T., Meyer-Lindenberg, A., Mitchell, R., Ouyang, Z., Roe, J., … Daily, G. C. (2019). Nature and mental health: An ecosystem service perspective. Science Advances, 5(7), eaax0903. https://doi.org/10.1126/sciadv.aax0903

[17] Methorst, J., Rehdanz, K., Mueller, T., Hansjürgens, B., Bonn, A., & Böhning-Gaese, K. (2021). The importance of species diversity for human well-being in Europe. Ecological Economics, 181, 106917. https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2020.106917

[18] Cardoso Castro Rego, F. M., Moreno Rodríguez, J. M., Vallejo Calzada, V. R., & Xanthopoulos, G. (2018). Forest fires: Sparking firesmart policies in the EU. European Commission  https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/181116_booklet-forest-fire-hd.pdf

[19] European Commission, “New EU Forest Strategy for 2030”.  https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/communication-new-eu-forest-strategy-2030_with-annex_en.pdf

Dodaj komentarz

Not show on Home
Inactiu

Source URL: https://gmv.com/media/blog/obserwacja-ziemi/megapozary-nowe-koncepcje-w-obliczu-nowych-realiow