Spośród całego mnóstwa rzeczy, które uwielbiam w mojej firmie GMV, jedną z najistotniejszych jest to, jak bardzo jest ona (jesteśmy) zaangażowana we wspieranie projektów mających na celu rozpowszechnianie nauki.

Pod koniec 2020 roku udało mi się przekonać GMV do produkcji drugiego sezonu podkastu pt. Enciérrate con la ciencia, w realizacji którego wziąłem również udział ja, pomimo że w połowie tego samego roku rozpoczęliśmy już znacznie ambitniejszą przygodę, o której opowiem Wam w tym poście na niniejszym blogu…

Warto rozpowszechniać – zawsze coś z tego pozostanie

Moją pasją jest nauka i jej rozpowszechnianie, które praktykuję na Twitterze za pośrednictwem konta Apuntes de ciencia oraz rozmaitych stowarzyszeń, takich jak Naukas, Ciencia con Tres enCantos i Iberozoa, pisząc artykuły, wygłaszając prelekcje w barach, szkołach i gimnazjach, uczestnicząc w podkastach i programach radiowych oraz – ogólnie – nieustannie poszerzając moją dotychczasową wiedzę i rozpowszechniając nowinki z szeroko rozumianego świata naukowego, a w szczególności w zakresie astrotrastornady.

Dlatego, kiedy dowiedziałem się, że Astróbriga – stowarzyszenie astronomiczne z Ciudad Rodrigo – nosi się z zamiarem zbudowania monumentalnego Układu Słonecznego na skalę równie monumentalnego miasta Ciudad Rodrigo, po prostu oniemiałem.

Inicjatywa ta zawierała w sobie wszystko: rozpowszechnianie wiedzy, astronomię, udział obywateli, wymiar epicki, aspekt edukacyjny… Mogę śmiało powiedzieć, że projekt ten skradł moje serce!

Kwestia skali

Układy Słoneczne w skali to modele naszego Układu Słonecznego, które próbują pomóc niektórym ssakom z rzędu naczelnych zorientować się z ich trzeciej, skalistej planety w rozmiarach poszczególnych ciał niebieskich i ich ogromnych orbit.

Występują one w różnych miejscach na świecie, a nawet istnieje specjalna strona w Wikipedii, na której są one wyszczególnione.

Niemniej jednak ambicją stowarzyszenia Astróbriga było to, aby Układ Słoneczny ze Ciudad Rodrigo oddawał cześć niezwykłej scenerii tego średniowiecznego miasta.

„Chcieliśmy Słońca, które byłoby prawdziwym Słońcem – twierdzi Nicolas Cahen, prezes stowarzyszenia Astróbriga – ale nie mogliśmy przecież umieścić na ulicy kuli stopionego wodoru…”.

Tak więc, zamiast gładkiej, żółtej i nudnej kuli, jaka występuje w większości istniejących modeli, wymyślono Słońce o organicznym, stymulującym i sugestywnym charakterze, Słońce, w którym całe mnóstwo mosiężno-aluminiowych dłoni w złotym kolorze przeplata się na ogromnym, kulistym korpusie utworzonym z metalowego zbrojenia, symbolizując to, jak dzięki licznym drobnym formom współpracy można realizować wielkie projekty, a także nawiązując do odcisków dłoni figurujących na malowidłach naskalnych w rozmaitych jaskiniach na całym świecie.

Słońce jako źródło wszystkiego. Jesteśmy gwiezdnym pyłem.

Dla pozostałych elementów (osiem planet, kilka reprezentatywnych księżyców: Księżyc, cztery księżyce galileuszowe Jowisza, Tytan Saturna i Tryton Neptuna) oraz planety karłowatej Pluton (a masz, Michaelu Brownie!) zaprojektowano słupy o wysokości 2 m ze stali Corten z naturalnym wykończeniem, bez obróbki ani lakieru ochronnego, zakotwiczone do żelbetowej matrycy. W połowie swojej wysokości mają one pustą przestrzeń, służącą do wyeksponowania obiektu astronomicznego zawieszonego w glicerynowej zawiesinie (bez podpór, co stwarza iluzję zawieszenia w przestrzeni), otoczonego szkłem ochronnym i zwieńczonego wspornikiem z oświetleniem LED, niewielkim kolektorem słonecznym oraz akumulatorami do oświetlenia całego zestawu w nocy.

Spacer z prędkością światła

Stowarzyszenie Astróbriga chciało zintegrować wspomniany Układ zarówno w obrębie samego miasta Ciudad Rodrigo, jak i całego sąsiadującego z nim regionu, i to właśnie tym pomysłem kierowano się przy wyborze skali: 1 do 290 milionów.

W tej skali Słońce ma średnicę 4,80 m – potężną, ale wykonalną – i umożliwia umieszczenie planet wewnętrznych wewnątrz miasta, a planet zewnętrznych w innych miejscowościach oraz w rozmaitych, symbolicznych lokalizacjach tego regionu, w tym Neptuna w centrum interpretacji niesamowitego paleolitycznego stanowiska archeologicznego w Siega Verde – jednej z największych galerii sztuki na świeżym powietrzu w całej Europie, wpisanej na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO – oraz planety karłowatej Pluton na samej granicy z Portugalią. Przy określaniu dokładnej lokalizacji każdego modelu planety dysponowano pewną elastycznością, na którą pozwalają orbity eliptyczne. Została ona odpowiednio dostosowana do kryteriów dotyczących wyeksponowania atutów lokalnego dziedzictwa i środowiska, logiki w obrębie przemieszczania się od jednego elementu do drugiego oraz podatności na wandalizm.

Ale to nie wszystko: w wybranej skali prędkość światła odpowiada bowiem nieco mniej niż 4 kilometrom na godzinę, tj. mniej więcej prędkości spaceru w spokojnym tempie, a zatem gdy przechadzamy się, zwiedzając Układ Słoneczny w skali Ciudad Rodrigo… czynimy to z prędkością światła! Czyli nieco ponad trzy minuty od Słońca do Merkurego, sześć do Wenus i osiem i pół, aby dotrzeć do naszej planety.

GMV kolonizuje Marsa

Kiedy usłyszałem o tym projekcie po raz pierwszy, w marcu 2020 r., został on już zatwierdzony, po licznych perypetiach z udziałem wszystkich istotnych dla jego realizacji podmiotów, w tymRegionalnej Komisji ds. Dziedzictwa Kulturowego Salamanki (Comisión Provincial de Patrimonio Cultural de Salamanca) oraz Generalnej Dyrekcji ds. Dziedzictwa Kulturowego Kastylii i Leonu – organów, które musiały wyrazić swoją zgodę na realizację tego przedsięwzięcia z uwagi na fakt, iż Ciudad Rodrigo od ponad 75 lat zaklasyfikowane jest jako Kompleks Historyczno-Artystyczny, zaś jego starówka ma status hiszpańskiego Dobra Kultury (z hiszp. Bien de Interés Cultural).

Teraz potrzeba było poszukać źródeł finansowania.

Astróbriga ruszyła z akcją partycypacyjną o nazwie ¡Echa una mano! (Wyciągnij pomocną dłoń), dzięki której dowolna osoba lub instytucja mogła wnieść wkład finansowy w wysokości 10 euro i mieć wygrawerowane swoje imię na jednej z mosiężnych dłoni, tworzących Słońce Układu. Ostatecznie kampania ta zakończyła się sukcesem: z 2941 dłoni, z których składa się Słońce, niemal 2000 zostało sfinansowanych w ten właśnie sposób, co pozwoliło na pokrycie znaczej części kosztów jego budowy.

Pomyślałem wówczas o możliwości wniesienia podobnego wkładu przez firmę GMV. Znalezienie powiązania z naszą działalnością nie było szczególnie trudne: wskazywało ono bowiem na Marsa. Czwarta planeta Układu Słonecznego jest paradygmatycznym odniesieniem dla firmy GMV. Nasze marsjańskie terrarium posłużyło nam za tło dla niezliczonych testów przewodnich dotyczących prototypów łazików i innych robotów zaprojektowanych do pracy w ekstremalnych warunkach, takich jak platformy wiertnicze, a także weszło w skład środowiska gmvita jako sugestywne tło obszernej stołówki w jej poprzedniej lokalizacji, przed wybuchem pandemii COVID-19.

Przedstawiłem w GMV pomysł: wyłączny sponsoring filaru czerwonej planety.

Nie mogę powiedzieć, aby ogromne trudności sprawiło mi przekonanie ekipy zarządzającej pieniędzmi: w ciągu zaledwie kilku dni dział marketingu sfinalizował omawianie końcowych szczegółów projektu z kierownictwem stowarzyszenia Astróbriga, zaś wkrótce po tym zarząd jednogłośnie zatwierdził umowę i w ciągu kilku tygodniu zostało podpisane obopólne porozumienie.

Nicolas Cahen, prezes Astróbriga, uważa, że ​​umowa z GMV była niezbędna do realizacji projektu, ponieważ stała się swoistym katalizatorem do tego, aby zdecydowały się go wesprzeć również inne podmioty: Hiszpańska Fundacja Nauki i Technologii (FECYT) przy Ministerstwie Nauki i Innowacyjności, Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Regionu Ciudad Rodrigo (ADECOCIR), Rada Prowincji Salamanki, firmy Iberdrola i Acofarma, Rada Miasta Ciudad Rodrigo oraz inne instytucje z tego regionu, a także wiele lokalnych firm, które wniosły trochę skromniejszy wkład.

Budowa Układu Słonecznego

Po zapewnieniu finansowania Układ Słoneczny powstał latem 2021 r. i jego inauguracja odbyła się na początku września 2021 r. w ramach uroczystego festiwalu astronomicznego.

Liczne stowarzyszenia astronomiczne wspierają Astróbrigę i realizują szereg akcji oscylujących wokół głównego wydarzenia: konferencje z niezwykłą obsadą ekspertów-astronomów, obserwacje nieba prowadzone za pomocą licznych teleskopów przez dwie noce oraz zajęcia plastyczne dla wszystkich grup wiekowych.

Na festiwalu obecni byli także przedstawiciele innych współpracujących instytucji i firm; w charakterze przedstawiciela z ramienia firmy GMV wystąpił Miguel Angel Molina, Dyrektor ds. Strategii i Rozwoju Handlowego w Sektorze Kosmicznym.

Dalej od Plutona

Na tym rzecz się bynajmniej nie kończy. Układ ten jest bowiem żywy i w Astróbriga pracujemy nad szeregiem narzędzi edukacyjnych uzupełniających te już wcześniej utworzone.

Drugi etap projektu, który spodziewamy się zrealizować do września 2022 r., obejmuje cztery elementy: sieć wbudowanych w podłoże miasta płyt, które będą wyznaczać orbity skalistych planet, aplikację rozszerzonej rzeczywistości na urządzenia mobilne, z której będzie można korzystać w takcie zwiedzania Układu, linię czasu o długości 13,8 metra, w której każdy metr reprezentuje 1 miliard lat istnienia Wszechświata, a także krótką animację przybliżającą zwiedzającym wielkości czasoprzestrzenne Drogi Mlecznej i Grupy Lokalnej Galaktyk.

A po drugim nastąpi trzeci. Zamierzamy co roku organizować tydzień astronomii w regionie Ciudad Rodrigo, zbudować elementy takie jak Ziemia równoległa czy rzeźby przedstawiające konstelacje oraz dodawać do głównego Układu inne obiekty, takie jak plutoidy i ludzkie sondy kosmiczne, które przebyły najdłuższy dystans: Voyager 1 i 2, Pioneer 10 i 11 oraz sonda New Horizons.

Jeśli chcecie uzyskać więcej informacji na temat całego projektu budowy Układu Słonecznego w skali Ciudad Rodrigo, możecie zapoznać się z treścią niniejszego artykułu, który napisałem na ten temat w marcu.

Co projekt ten oznacza dla Ciudad Rodrigo i firmy GMV?

Głównym założeniem projektu jest rozwój kultury naukowej w rejonie Ciudad Rodrigo, ale jest on także narzędziem stanowiącym swoisty kręgosłup działań edukacyjnych (nie dalej niż kilka dni temu ruszyła wielka astronomiczna gymkhana, w której uczestniczy 16 grup młodzieży), informacyjnych i promujących region pod względem turystycznym. Projekt ma na celu promowanie astroturystyki (ze szczególnym uwzględnieniem nieskazitelnej jakości nieba w tym regionie, charakteryzującym się ściśle kontrolowanym poziomem zanieczyszczenia świetlnego), wykorzystując fakt, że obecnie ten rodzaj turystyki jest niezwykle modny i prężnie się rozwija. Wszystkie te cele znajdują odzwierciedlenie w marce „Ciudad Rodrigo – miasto gwiazd”.

Inauguracja Układu zyskała niesamowity rozgłos medialny.

Jeśli chodzi o GMV, to ta akcja patronacka wpisuje się w ramy naszego programu z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu: aktywnego i dobrowolnego wkładu w rozwój społeczeństwa, w którym prowadzimy naszą działalność, ze szczególnym uwzględnieniem astronomii i popularyzacji nauki, a także z cennym zaangażowaniem w edukację naszej młodzieży.

Autor(ka): Juan Carlos Gil