Międzynarodowy Dzień Matki Ziemi to idealny czas, aby zatrzymać się na chwilę i zastanowić nad tym, jak nasze działania wpływają na środowisko oraz co możemy zrobić, aby poprawić kondycję Ziemi, którą otrzymujemy, i Ziemi, która po nas pozostanie. Ideą Organizacji Narodów Zjednoczonych, gdy zaproponowała obchody tego dnia w 2009 roku, było podniesienie świadomości na temat tego, jak ważne są dbałość o naszą planetę oraz promowanie zrównoważonego rozwoju.

Dlatego właśnie teraz chcemy skupić się – składając ziarnko do ziarnka – na niewielkim, ale istotnym wkładzie technologii satelitarnej w badanie wyzwań środowiskowych, przed którymi stoimy, oraz w znalezienie skutecznych rozwiązań.

Dołączyłem do GMV w 2000 roku. Od tego czasu dostępność satelitarnych oraz niesatelitarnych danych geoprzestrzennych wzrosła wykładniczo zarówno pod względem ich ilości, jak i jakości. Dodatkowo w takim samym stopniu zwielokrotniła się nasza obecna zdolność do przetwarzania, rozumienia oraz wnioskowania na podstawie takiej ilości danych. Dzięki tym możliwościom naukowcy są w stanie badać klimat i środowisko z niespotykaną dotąd precyzją. Badania te służą lepszemu zrozumieniu zmian klimatycznych i powinny umożliwić rządom oraz organizacjom międzynarodowym podejmowanie decyzji dotyczących łagodzenia i adaptacji – nie chodzi już o to, by o tym dyskutować, ale by łagodzić skutki. Przytoczę kilka przykładów zastosowań:

• Pomiar gazów cieplarnianych: satelity są w stanie mierzyć stężenie dwutlenku węgla, metanu i innych gazów cieplarnianych w atmosferze.

• Monitorowanie jakości powietrza, która ma bezpośredni wpływ na zdrowie ludzi i środowisko: satelity mogą mierzyć ilość różnego rodzaju cząstek w powietrzu oraz stężenie zanieczyszczeń takich jak dwutlenek azotu czy ozon.

• Monitorowanie wylesiania i degradacji lasów jest działaniem niezbędnym, ponieważ to właśnie niszczenie lasów jest główną przyczyną emisji gazów cieplarnianych.

• Powyższe punkty są bezpośrednio związane prawami do emisji dwutlenku węgla – są one narzędziem finansowym wykorzystywanym do redukcji globalnych emisji gazów cieplarnianych. Aby narzędzie to działało skutecznie, konieczne jest mierzenie i monitorowanie emisji gazów cieplarnianych, ale także musimy mieć możliwość oszacowania ilości lasów oraz innych naturalnych pochłaniaczy dwutlenku węgla.

• Dane satelitarne są również przydatne do monitorowania przestrzegania porozumień międzynarodowych, takich jak porozumienie paryskie. Kraje, które zobowiązują się do ograniczenia emisji, muszą regularnie składać sprawozdania z postępów w redukcji emisji. Dane satelitarne mogą być wykorzystywane do weryfikacji dokładności takich raportów oraz do wykrywania ewentualnych niezgodności.

• Monitorowanie temperatury oceanu i atmosfery: kluczem jest tu zrozumienie prawidłowości w cyrkulacji wody i tego, jak globalne ocieplenie wpływa na ekosystemy.

• Wykrywanie tworzyw sztucznych w oceanach: pojedynczy kawałek plastiku nie jest widoczny z satelity. Jednak bardzo często zdarza się, że cyrkulacja morska prowadzi do powstania dużych skupisk tych zanieczyszczeń, wymieszanych z innymi materiałami. Takie konglomeraty można wykryć zdalnie.

Kolejnym bardzo ważnym aspektem wykorzystania danych satelitarnych jest to, że umożliwiają nam one prowadzenie długotrwałych serii obserwacji. Te zbierane w regularnych odstępach czasu dane pomagają naukowcom zrozumieć, jak zmienia się klimat i – co ważniejsze – jak prawdopodobnie zmieni się on w przyszłości.

Na przykład, analizując szeregi czasowe temperatur globalnych, naukowcy mogli wykazać, że średnia temperatura globalna w ostatnich dekadach znacznie się podniosła z powodu wzrostu ilości gazów cieplarnianych w atmosferze. Dane te mogą również pomóc w identyfikacji skrajnych czynników pogodowych, takich jak susze, powodzie czy burze, których częstotliwość i intensywność zwiększa się w związku ze zmianami klimatycznymi.

Dane z szeregów czasowych umożliwiają także ocenę skuteczności polityki łagodzenia zmian klimatu oraz planowanie strategii adaptacji do spodziewanych przemian klimatycznych. Możemy w ten sposób analizować skutki makro, takie jak podnoszenie się poziomu mórz, wpływ klimatu na produkcję rolną i migracje na dużą skalę.

I wreszcie: nie mówimy tylko o łagodzeniu skutków zmian klimatycznych – musimy również nauczyć się z nimi żyć. Powodzie, huragany, kryzysy humanitarne, takie jak konflikty zbrojne i migracje ludności, które w niektórych przypadkach związane są ze zmianami klimatu, wymagają naszej szybkiej reakcji. Niewielki wkład ze strony obserwacji Ziemi polega na dostarczaniu obrazów pomagających w ocenie skutków katastrof oraz kryzysów humanitarnych. Takie obrazy mogą pokazywać szkody spowodowane przez klęski żywiołowe, umożliwiając zespołom reagowania lepsze planowanie rozdziału zasobów i pomocy. Obrazowanie satelitarne może być również wykorzystywane do identyfikacji obszarów dotkniętych konfliktem oraz do monitorowania przemieszczeń ludności.

W GMV mocno angażujemy się w rozwój usług, które przyczyniają się do zwiększenia poziomu wiedzy o zmianach klimatycznych i o sposobach zapobiegania im. Wystarczy wymienić kilka z naszych działań:

• Koordynacja projektu ATIN-Blueco, skupiającego się na niebieskiej gospodarce: klastry innowacji, zarządzanie zasobami naturalnymi Atlantyku i planowanie przestrzenne obszarów morskich, co ma na celu uzupełnienie Atlantyckiej Inicjatywy Regionalnej.

• Zarządzanie projektem World Soils, którego celem jest stworzenie globalnego systemu obserwacji Ziemi i monitorowania gleb (EO-SMS).

• Koordynacja projektu World Emission, którego celem jest udoskonalenie usługi globalnej inwentaryzacji emisji, stworzonej na podstawie danych pozyskiwanych z satelitów obserwacji Ziemi.

• Udział w programie GDA (Global Development Assistance) ESA, w którym realizowane są projekty z zakresu klimatu i rolnictwa. GMV uczestniczy także w projektach dotyczących czystej energii i wody.

• Kierowanie projektem badawczym Komisji Europejskiej, MRV4SOC, którego celem jest opracowanie standardów monitorowania pozyskiwania węgla z gleby.

Międzynarodowy Dzień Matki Ziemi przypomina nam, abyśmy zadbali o nasz wspólny dom i pamiętali, że zmiany zaczynają się od nas samych. Musimy pracować razem, a małe działania będą miały duże znaczenie dla przyszłych pokoleń.

Autor(ka): Antonio Tabasco Cabezas