Czy Ty, jako osoba przewlekle chora lub członek rodziny takiej osoby, pamiętasz, jak musiałeś(-łaś) podróżować z bagażem wypełnionym całym mnóstwem leków, aby spędzić wakacje w innym regionie? A może, jako przykładny syn lub córka, zachowujesz w pamięci obraz siebie dźwigającego(-cą) stertę raportów medycznych swoich leciwych rodziców, które to dokumenty idealnie zorganizowałeś(-łaś) w teczce na wypadek, gdyby któryś z nich zaniemógł w domku letniskowym? Jako że wraz z wiekiem czas ucieka i wymyka się nam jak woda przez palce, można by pomyśleć, że wszystko to miało miejsce kilkadziesiąt lat temu, ale prawda jest taka, że ​​minęło nie więcej niż pięć lat, odkąd wszyscy przewlekle chorzy Hiszpanie mogą odbierać swoje leki w dowolnej aptece na terenie całego kraju. Również w 2019 roku zakończono integrację wszystkich wspólnot autonomicznych w obrębie Cyfrowej Kartoteki Medycznej, co umożliwia im udostępnianie istotnych informacji klinicznych w formacie elektronicznym dowolnemu serwisowi SNS (Krajowej Opieki Zdrowotnej) na żądanie obywatela. 

Obydwa osiągnięcia pokazują wolę oraz konsensus osiągnięty w zarządzaniu opieką medyczną dla celów promowania zmian na korzyść zdrowia obywateli, urzeczywistnionych dzięki technologii cyfrowej. W Światowym Dniu Zdrowia powinniśmy sobie za nie pogratulować i – czemu nie – skorzystać z okazji do wystosowania szeregu żądań. Zażądać, na przykład, aby w tym duchu współpracy udało się ujednolicić ofertę wszystkich aptek szpitalnych, co uwolniłoby przewlekle chorych pacjentów od konieczności wożenia ze sobą leków podczas wyjazdów poza teren ich wspólnot autonomicznych, przyczyniając się jednocześnie do zapewnienia wszystkim, bez względu na ich miejsce zamieszkania, godziwej opieki zdrowotnej. Cyfryzacja zdrowia to nie tylko kwestia technologii – to także kwestia odważnych decyzji i wytrwałości w dążeniu do ciągłej poprawy.

Wspieranie procesu cyfryzacji zdrowia

Sektor zdrowia nie należy do pionierów we wdrażaniu cyfryzacji, jak ma to miejsce na przykład w przypadku sektora finansowego, kierującego się pilną potrzebą przedefiniowania modeli obciążonych mało elastycznymi procesami oraz kosztami podatnymi na zmianę rozmiarów. Ryzyko pójścia w zapomnienie w związku z pojawieniem się rodzimej bankowości elektronicznej posłużyło jako bodziec, a także pobudziło inne sektory, w tym sektor zdrowia, w związku z COVID-19, sprzyjając przyjęciu rozwiązań cyfrowych i przyspieszając ich transformację. Wśród niektórych konsekwencji tego procesu warto zwrócić uwagę – jak wynika z raportu Fundacji IDIS „Cyfrowe doświadczenia pacjenta w 2021”, skupiającego się na pacjentach mających prywatne ubezpieczenie zdrowotne – na fakt, że im bardziej są oni nastawieni na cyfryzację, tym skuteczniej oraz częściej monitorują stan swojego zdrowia i tym bardziej czują, że ulega ono poprawie. Podobnie w sektorze zdrowia publicznego potwierdzono, że osoby sprawujące większą samokontrolę nad swoim stanem zdrowia najczęściej korzystają z dostępnych narzędzi cyfrowych, przyjmując bardziej aktywną rolę i wpływając na polepszenie przebiegu swojej choroby. 

W Światowym Dniu Zdrowia możemy być dumni z roli, jaką technologia cyfrowa odgrywa w trosce o nasze zdrowie, nie zapominając o tym, że jej zastosowaniu muszą towarzyszyć także odpowiednie programy szkoleniowe, skierowane do specjalistów i pacjentów słabo orientujących się w świecie cyfrowym, a także do osób dysponujących znacznie mniejszą ilością zasobów. Aby bowiem cyfryzacja okazała się efektywna, koniecznym jest, by wszyscy przewlekle chorzy pacjenci mieli solidną wiedzę i umiejętności cyfrowe, które pozwolą im w pełni wykorzystać dostępne narzędzia. W tym kontekście możemy sobie również pogratulować wdrożenia Cyfrowej Strategii Zdrowia na lata 2021–2026, wskazującej na korzyści dla zdrowia hiszpańskiego społeczeństwa, jakie niesie z sobą cyfryzacja sektora, a także na zdolność technologii cyfrowych do zapewnienia zrównoważonego rozwoju systemu zdrowia publicznego, poprzez promowanie i podejmowanie konkretnych działań. Wśród nich znajdują się szkolenie oraz angażowanie pacjentów w ich własną opiekę zdrowotną, maksymalizacja wartości procesów zapewniających ciągłość opieki, dostosowanie ewolucji SNS do wymogów obecnego społeczeństwa, stosowanie polityk innowacyjnych zorientowanych na medycynę 5P (Populacyjna, Prewencyjna, Predykcyjna, Personalizowana i Partycypacyjna), przyjęcie zasad zarządzania danymi umożliwiających dysponowanie wysokojakościowymi i interoperacyjnymi informacjami, a także utworzenie Krajowej Przestrzeni Danych dotyczących Zdrowia dla celów pogłębiania wiedzy naukowej oraz umożliwienia oceny świadczonych usług.

EDM, sztuczna inteligencja i dane

Narzędzia cyfrowe pozwalają między innymi na wykorzystanie danych zdrowotnych zgromadzonych w Elektronicznej Dokumentacji Medycznej (EDM), umożliwiając czynienie postępów zarówno w stosowaniu medycyny personalizowanej, jak i w badaniach farmakologicznych. Sztuczna inteligencja jest w stanie wydobywać informacje i generować wnioski na podstawie ogromnych ilości danych, może pomóc specjalistom w doborze odpowiedniej terapii dla każdego pacjenta, uwzględniającej różne, wpływające na jego zdrowie czynniki, takie jak nawyki związane ze stylem życia czy genetyka, pod warunkiem, że przeprowadzone zostaną odpowiednie analizy w celu poznania spuścizny jego rodziców. 

W Światowym Dniu Zdrowia musimy się również cieszyć z faktu, iż opieka zdrowotna regionu Estremadury osiągnęła kamień milowy, włączając swoją analizę genetyczną do EDM wszystkich mieszkańców Estremadury, co niewątpliwie przełoży się na poprawę stanu zdrowia populacji oraz na efektywność zarządzania jej zasobami. Uczyniła to w ramach projektu MedeA, wykorzystując technologię sztucznej inteligencji autorstwa GMV, aby – jak wskazuje dr Adrián Llerena, kierownik medyczny projektu – „przede wszystkim ułatwić dobór leków, które będą najskuteczniejsze dla pacjenta, poznać najlepszą ze wszystkich możliwych kombinację i optymalne zalecane dawki, a także uzyskać informacje o tym, jakich leków należy unikać, aby zapobiegać działaniom niepożądanym oraz niewłaściwym interakcjom i niepowodzeniom terapeutycznym”. Również w tym Światowym Dniu Zdrowia możemy zażyczyć sobie rozszerzenia zakresu tego projektu na poszczególne systemy opieki zdrowotnej w Hiszpanii, aby zapewnić sprawiedliwą i godziwą politykę zdrowotną dla wszystkich obywateli hiszpańskich. 

Po co bowiem w dalszym ciągu przepisywać lek, który jest słabo wchłaniany przez pacjenta i który nie poprawia jego stanu zdrowia, generując skutki uboczne, a jednocześnie stanowiąc źródło marnotrawstwa ekonomicznego? Albo skąd wiadomo, że lek wydawany w celu łagodzenia skutków menopauzy nie zmniejsza skuteczności leczenia pacjentki cierpiącej na chorobę przewlekłą, czyniąc go nieraz nawet bezużytecznym? Jeśli każdy pacjent jest wyjątkowy i niepowtarzalny, to nie można zakładać, że dany lek przyniesie taki sam efekt u wszystkich ludzi, ale może tego dokonać wysokiej jakości godziwa cyfrowa opieka zdrowotna. W Światowym Dniu Zdrowia jesteśmy dumni z tego wszystkiego, co udało się nam dotychczas osiągnąć, i mamy nadzieję, że odwaga oraz wytrwałość będą w dalszym ciągu nadawać ton działaniom naszych instytucji zarządzających zdrowiem. 

Autor(ka): Maole Cerezo